Edebiyat Nedir?
Edebiyat: Arapa0020bir kelimedir. Terbiye, gz0065006c00200061hlak, davet manalarını ie0072ir. İslamiyet'le beraber bt006e00200069limleri ii006ee alan bir kavram haline gelir. Lg0061007400200028sz006ck), sarf (dil bilgisi), iştikak (kelime tr00650074006d0065), maani (anlam bilgisi), inş 0028nesir), hat (gz0065006c00200079azı) ve iml;0020Ahmet Cevdet Paşa'nın Ulm002d00260023305; Edebiyye eseri ii006ee aldığı dallardır. Recaizade Mahmut Ekrem'in "Tl0069m-i Edebiyye"si ile edebiyat kelimesi ilk defa batılı anlamlar taşımaya başlar. Bu anlamlar bazı batılı şairlerin edebiyatın estetik yn0020z006500720069006ede durmaları ile başlar.rneğin;
X Namık Kemal --> Faydacılık
X Fuat Kp0072l 002d002600670074; Hakikati006cik
SONU = Burjuva tipi <-------------------> Edep ihtiyacı
Şiir Nedir?
Şiir: Sz006ckte bilmek, tanımak, kavramak anlamlarına gelmektedir. Bir sz006e şiir olabilmesi ii006e sadece vezinli ve kafiyeli olması yeterli değildir. Aynı zamanda sz006e gz0065006c0020006flması lazımdır. Mensur olduğu halde halde gz0065006c0020006flan bir sz00200064e şiirdir. Muallim Naci şy006c0065 der: "Şiir,edebiyatın en gz0065006c00200070ara006carıdır.Bu halde şiir, edebiyattan bir kısm-i hl0020olmuştur." Şiir denince sz006e mutlaka manzum olması lazım gerekmez. Mesel 0046uzuli'nin SELAM VERDİM RŞVET DEĞİL DİYE ALMADILAR cm006c006500730069 pekl bir şiirdir. Fakat Sabit'in HİSSE YOK MU O SĞŞTEN BİZE, BİR PARE MEDET mısraı şiir namına alınamaz. O halde nedir şiirin tarifi? En gz0065006c00200074arifi Edebiyat hocamız Atilla Bey vermişti. Şiir, Liseli bir delikanlının ders &0023305;kışı koridorda rastladığı dilber-i hya hayranlıkla bakıp," vay be..şiir gibi kız" tanımında gizlidir. Sonu 006flarak sy006c0065mek gerekirse, o0026#287;unluğun yanıldığı z0065007200650020şiir, kağıtlara gem0069ş bir cm006c0065006c0065r bt006e0020olmaktan o006b insanın gz0065006c006c0069kleri sem0065kteki zekasıdır. Şiirin "şuur" kk006eden tr0065006400690026#287;ini d&0023003300350031;n007200730065k,insan şuurunu bir deprem derecesinde sarsacak her etkiye şiir diyoruz.
Şiir ve Nazım
Nazım: Sz006ckte dizmek manasına gelir. Şu halde nz0026#305;m, "nazım dizen"; manzm002000640061 "dizilen" anlamına gelmektedir. Edebiyatta, sz0020ll 007600650020006bafiyeli kullanmak anlamındadır. By006c0065ce her vezinli ve kafiyeli sz0020006eazımdır. Edebiyatımızda 19.yy e kadar nazım aynı zamanda şiir anlamında da kullanılmıştır. Nazım ile şiirin arasındaki farkı ilk ortaya koyan Muallim Naci'dir.
Şiirin Unsurları
Şiir = Ahenk + Estetik d&0023003300350031;n0063006500200028Bedii tefekkr00290020002b0020Nazım Şekli (Form)
Ahenk = Armoni + Ritim
Armoni = Asonans + Aliterasyon
Ritim = Vezin + Kafiye + Redif
Bedii tefekkr0020002800450073tetik d&0023003300350031;n0063006500290020= Duygu + Hayl0020+ Fikir + Dil
Ahenk : İfade edilenlerin tek tek, para0020para0020ve bt006e00200068alinde kulağa gz0065006c00200067elecek şekilde sei006cmesi, bir cins ms0069006bye yol am0061sıdır. Ahenk, tenafr002d007500200068r0075006600200068arflerin nefret uyandırması) ile ortadan kalkar.
Tenafr002d007500200048r00660020003a Yan yana gelen ses,hece ve kelimelerin kulağı rahatsız etmesidir.rneğin "rt006c00650072ce" kelimesinde 002d r - t - l - r - c harflerinin h0065ngi bozması gibi
Armoni : eşitli sesler arasındaki uyumdur. Şiirde asonans ve aliterasyondan meydana gelir.
# Asonans : Şiirde sesli harflerle oluşan ses gz0065006c006c0069ğidir.
rnek: Ne şair yaş dk00650072 ne &0023351;ık ağlar
Aliterasyon: Sessiz harflerin benzeşmesiyle meydana gelen ses birliğidir. rnek:
"Namluya dayanır, yola &0023305;karsın
Duruşun,bakışın yaman be Ali!"
Ritim: Seslerin uzunluk,kalınlık ve darlık yn0079le benzeşmesiyle mz006900260023003287;in dalgalar halinde yayılmasıdır.
Bedii Tefekkr0020003a003c002fSTRONG> Gz0065006c006c0069ğin insan rh0075006e0064aki teşhiri,gz0065006c0020006flanın meydana geliş şartları ve oluşumu z006500720069006ee a006cışmalar yapan disiplin, estetik adını taşır.Estetik,kişisel ve toplumsal nitelikte seviyeli bir zevkin ifadesi olan gz0065006c006c0069k duygusudur. Gz0065006c00200076e gz0065006c006c0069k kavramları hem hareket noktası hem de hedef almasıyla oluşan fikr 0067ayret (tefekkr0029002c00620075 kavramlar dışında oluşan tefekkr00640065006e0020pek tabii farklıdır.Genel olarak sanatkrne faaliyetin mahsulleri z0065006c olarak da şiirde bir estetik (bedii) tefekkr0020006b006f006dpozisyonudur. Estetik tefekkr002c002000260023351;u yapı ii006ede oluşur: Duygu + Hayl0020+ Fikir + Dil
X Şiirde mutlak gz0065006c006c0069ği bulma akımıdır.
X Romantizme tepki olarak doğmuştur.
X Realist ve natr0061006c00690073t izler taşır.
X Sadece şiirde gr006cr002e003c00420052>X Plastik gz0065006c006c0069klere, egzotik gz0065006c006c0069klere ve geleneklere ilgi duyan bir akımdır.
X Duygusuzluğu, tabiatı ve şekil mk0065006d006d0065liyeti006ciğini esas alır.
Temsilcileri: Franz Kafka, Stefan Mallerma, Lk0061006et Lee, Tevfik Fikret , Cenap Şehabbettin , Yahya Kemal , Yakup Kadri.
X Duyguları sembolle anlatma anlayışıdır.
X Parnasizm'e tepki olarak doğmuştur.
X Kelimelerin musikisi ve kelimelerin yardımıyla duyguların en kk00200070ara0073ına inmeyi amal0061yan bir akımdır.
X Sembollerle yazılan şiiri yorumlamak okuyucuya aittir. Okuyucu ne anlıyorsa şiirin vermek istediği odur.
X Eşya, bir ses perdesi arkasından seyredilmeli, ve hayalimiz onu nasıl gr0079orsa y006c0065 kabul edilmelidir.
X Karanlık, fısıltı, akşamın kızıllığı, alacakaranlık, terkedilmiş park, durgun sular, sudaki gl00670065... sembolistlerin kullandığı sessizlik unsurlarıdır.
X Sanat&0023305;, gr0064klerini kendi algılarına gr00650020fakat bizde estetik heyecan uyandıracak şekilde ifade etmelidir. Şiir, ii006dizde r0070006500720074i meydana getirmelidir.
X Şiir, anlaşılmak ii006e değildir.Onun, kişiye gr00650020değişen bir i 0079apısı vardır, z006e0065ldir. Bu z006e0065llik, hem okuyucu hem de şairden gelir.
X Duygunun anlatımına uygun d&0023003300350031;en kelimeler sei006cmeli , bunlar kendi aralarında musiki ahengi oluşturmalıdır. Bunun ii006e de serbest nazım denenmelidir.
Temsilcileri: Bodler, Stefan, Mallerma, Rinbout, Wayt, Gurch, Cenap Şahabettin, Ahmet Hamdi Tanpınar, Ahmet Muhip Dıranas.
X Dış dn0079006100790061 ait gz006c0065mleri i 0064n0079006100640061 meydana gelen ruh hallerine gr00650020yansıtmaya ve manzaranın sert gere0026#287;ini silik renkler altında gidermeye a006cışan bir akımdır.
Temsilcileri: James George, Wilke, Hopkins; Ahmet Haşim ve Cenap Şahabettin'dir.
X Fransızca bir kelime olan "klass" tan tr006500740069006cmiştir.
X 17.yy de Yunan ve Latin yazarların eserlerini r006e0065k kabul eden Fransız yazarların oluşturduğu edebi akımdır.
X Konular gere006btir.
Konular tabiata ve insan huyuna uygundur.
X Davranışlar aklın denetimindedir.
X Dil,anlayışa gr00650064ir. İnce ve sem0065 bir dildir.Kaba ve bayağı kelimeler kullanılmaz. Buna rağmen anlatım a&0023305;k ve sadedir.
X İnsanın dış yapısına ve gr006cebilen bozuklara hi nem vermemişlerdir.İnsanı aklın emrinde ideal ve ruhuyla mk0065006d006d0065l bir varlık olarak kabul etmiştir.
X � birlik kuralı vardır.
Temsilcileri: Corney, Fonten Jn Patti, Molier, Jon Rosin, Decort, Lessing, Servantes, Bacom; Yusuf Kamil, Ahmet Gedik Paşa, Şinasi, Recaizade Mahmut Ekrem, A.Hamit
X 18.yy de Avrupa'da; edebiyatta, felsefede, sanayide ve politikada belirli kuralların ve kalıpların dışına &0023305;kan; duygu,hayal ve igdy00650020006eem veren hareketin adı olmuştur.
X Davranışlara akıldan o006b hayal ve duygularla yn00200076erme veya duyguculuk şeklinde tanımlanabilir.
X Klasizm'e tepki olarak doğmuştur.
X Aklın denetiminden kurtulmak ve ilhamlara sonsuz yer ayırmak lazımdır.
X Şiir; coşkunluk, sevgi ve aşırı samimiyettir,
X Şair, hib0069r sınıf tanımadan, kurallara boyun eğmeden, ii006eden geldiği gibi yazmak zorundadır.
X Temel d&0023003300350031;n00630065006c0065ri: tabiat sevgisi, karşıtlık, karakter, marazilik, dramatizm, milli tarih ve yerli motifler, tasvircilik.
Nazım Bii006dleri ve Tr006c006500720069
1. DİVAN ŞİİRİ NAZIM BİİMLERİ VE TRLERİ
NAZIM BİİMLERİ
MISRA
BEYİT
BEYİTLERLE KURULAN NAZIM BİİMLERİ
GAZEL
KASİDE
MESNEVİ
KITA
MSTEZAT
BENTLERLE KURULAN NAZIM BİİMLERİ
TEK DRTLKLER
RUBAİ
TUYUĞ
MUSAMMATLAR
DRTLLER
MURABBA
ŞARKI
TERBİ
BEŞLİLER
MUHAMMES
TARDİYE
TAHMİS
TAŞTİR
ALTILILAR
MSEDDES
TESDİS
DİĞERLERİ
MSEBBA
MSEMMEN
MTESSA
MUAŞŞER
TERKİB-İ BEND VE TERCİ-İ BEND
NAZIM TRLERİ
TEVHİD VE MNACAT
NAAT
MERSİYE
MEDHİYE
HİCVİYE
FAHRİYE
EK
NAZİRE
TEHZİL
TAZMİN
BAHR-I TAVİL
HALK ŞİİRİ NAZIM BİİMLERİ VE TRLERİ
1.HECE L�SYLE YAZILAN HALK ŞİİRİ NAZIM BİİM VE TRLERİ
A.ANONİM HALK ŞİİRİ NAZIM BİİMLERİ
MANİ
TRK
B.AŞIK EDEBİYATI NAZIM BİİMLERİ
KOŞMA
DESTAN
SEMAİ
VARSAĞI
C.AŞIK EDEBİYATI NAZIM TRLERİ
GZELLEME
TAŞLAMA
KOAKLAMA
AĞIT
D.TEKKE EDEBİYATI NAZIM TRLERİ
İLAHİ
NEFES
NUTUK
DEVRİYE
ŞATHİYAT-I SOFİYANE
2.ARUZ L�SYLE YAZILMIŞ HALK ŞİİRİ NAZIM BİİMLERİ
DİVAN
SEMAİ
KALENDERİ
SELİS
VEZN-İ AHAR
YENİ TRK ŞİİRİ NAZIM BİİMLERİ VE TRLERİ
NAZI BİİMLERİ
DZENLİ NAZIM BİİMLERİ
SONE
TRİYOLE
ARPRAZ UYAK
SARMA UYAK
RŞK UYAK
DZ UYAK
HALK ŞİİRİNDEN ALINAN NAZIM BİİMLERİ
SERBEST DZENLİ NAZIM BİİMLERİ
A.EŞİT DZENLİ BİİMLER
LLER
DRTLLER
BEŞLİLER
KPRLER
ALTILILAR
YEDİLİLER
SEKİZLİLER
B.KARIŞIK DZENLİ BİİMLER
C.SERBEST NAZIM
DİVAN ŞİİRİNDEN GELİŞTİRİLEN NAZIM BİİMLERİ
NAZIM TRLERİ
LİRİK ŞİİR
PASTORAL ŞİİR
DİDAKTİK ŞİİR
EPİK ŞİİR
Bed,0020Belagat, Beyan ve Mani Nedir?
Belagat: Arapa0020bir kelimedir.Avrupa dillerindeki "retorik" kelimesinin karşılığıdır. Sz006ck mnsı; ulaştı, kf0069 geldi, murd0061 erdi anlamlarına gelir.Sz006e kl0069n durumuna uygun durumuna olarak sy006c0065nmesidir. Belagatta a&0023305;klık n00200070landadır. Maani, beyn002c bedii, kavramlarını ii006ee alan bir ilimdir. Fahrattin Rz0069, belagatı şy006c0065 tanımlar: "Sz006e sahibinin kalbinde olan maananın z006e 007500730061006edırıcı uzatmadan sakınmak şartıyla ifd0065 eden ibr0065dir." Bu ilmi bt006e00200064etaylarıyla ilk defa sistemleştiren by006b00200054r006b002000640069lcisi Sekkak'0064ir.
Maani: Sz006e hl0020ve şartlarına uygunluğunu sağlamaktır.
Beyan: Sz0020en a&0023305;k şekilde ifd0065 etmektir.
Bed:0020Sz006e sanatlı ve ss006c0020006flmasıdır.
Poetika Nedir?
Poetika: Şiirin ne olduğu, ne olmadığı, nasıl vc0075007400200062ulduğu ve hatta nasıl inceleneceği z006500720069006ee fikir yr00740065006e yazılara poetika denir. Şiir sanatı (art poetique) ile ilgili dn0079006100640061 ilk olarak Aristo'nun "Poetika" adlı eseriyle ortaya koyduğu bilinmektedir (Doğu iddiasına gr00650020ise Hz.Adem). Ayrıca Periatrios'un, Borrion'un, Sainte Beuven'in, Boddler'in, Vallery'nin,Verlay'ın da poetikaları yaygın bir n0065002000730061hiptir.
Bizde ise durum şu şekildedir:
Divn0020Edebiyatı şairleri tarafından divanlarda, mesnevi ve şuara teskirelerinde poetika ile ilgili olduka0020geniş miktarda malzeme vardır. Ancak bu malzemeler dağınık bir şekilde bulunduğundan divn0020şairlerimizde poetik gr0026#351;lerin zayıf olduğu şeklinde yanlış bir kanaat oluşmuştur. Tanzimattan sonra Ekrem, "Tl0069m-i Edebiyat"ında; Naci, "Istılah-ı Edebiyye"sinde; Fikret, "Edebi Ms006800610062eler"inde şiirle ilgili gr0026#351;ler ortaya atmaya başlar. Ancak batılı anlamda poetika, Ahmet Haşimin "Şiir Hakkında Bazı Ml00680061007aaralar" adlı eseridir. Yahya Kemal, "Edebiyata Di0072"de; Necip Fz0026#305;l, "ile"sinin sonunda; Orhan Veli, "Garip"in n0073zn00640065003b0020Cahit Sıtkı, "Ziya'ya Mektuplar"ında; Salah Birsel, "Şiirin İlkeleri"nde; Suut Kemal Yetkin, "Şiir zerine D&0023003300350031;n00630065006c0065r"inde; Kaya Bilgegil, "Cehennem Meyvası"nda; Sezai Karako,003cEM> "Şiir ve Medeniyet"te poetik gr0026#351;lerini dile getirmişlerdir.
