Coğrafya

Coğrafya, insanlar ve yer ile bunlar arasındaki ilişkiyi inceleyen bilimdir. Yani, yer ve insanlar arasındaki ilişkiler, coğrafyanın konusunu oluşturur. Coğrafya, sadece yerlerin isimlerini ezberleme ve bunların dünya üzerinde nerede olduklarını gösterme değildir. Coğrafya, öğrencilerin çevrelerinde olanları anlamalarına ve insanın çevre ile etkileşimi hakkında bir anlayış geliştirmelerine yardımcı olur. Yerlerin isimlerini, lokasyonlarını ve özelliklerini bilmek, coğrafyanın temelini oluşturan unsurlardır. Bu da çok büyük ve oldukça büyüleyici öğrenme alanının bir parçasıdır.

1. Coğrafya, yeryüzünü tasvir eden bir bilimdir.
2. İnsan ve coğrafi çevre arasındaki karşılıklı ilişkileri inceleyen bir bilimdir.
3. Bitki ve hayvan topluluklarının farklı dağılışı inceleme alanlarından bazılarıdır.
4. Nüfus yoğunluğu, nüfusun yeryüzündeki dağılışı, yerleşmeler ve özellikleri de coğrafyanın inceleme alanına girer.
5. Doğa olayları yeryüzünde değişiklikler oluşturur. Coğrafya yeryüzündeki değişmeleri de yakından inceler.
6. Havaküre yeryüzü ile ilişkili olduğundan Coğrafya, iklim olaylarını incelemek durumundadır.
7. Deniz ve Okyanuslardaki olaylar da Coğrafya'nın inceleme alanı içinde yer alır.

Yukarıda, maddelerle başlıkları verilen olayları, inceleyen ''Coğrafya” kompleks bir bilimdir. Ne tamamen bir fen ilmi, ne de tamamen bir sosyal ilimdir. Bu iki bilim kategorisi arasında, bir köprü rolü oynar.

Bu durum, Coğrafya'da konuların neden - sonuç ilişkisi içinde düşünülüp ele alınmasını gerektirir. Pek çok bilim dalı ile ilişkili olan Coğrafya biliminde, doğru yorumlar yapabilmek için geniş bir kültür birikiminin olması gerekir. Matematik, Fizik, Kimya ve Biyoloji derslerini iyi yorumlayan öğrencilerin Coğrafyada başarılı olmaları bu yüzdendir

Gregg ve Leinhardt (1994), coğrafyayı 4 özellikle karakterize edilen bir disiplin olarak tanımlamaktadırlar. Birincisi bir yere eşsiz bir karakter kazandıran, yeryüzü üzerindeki özelliklerin dağılımıdır (Örn: dağlar, nehirler, denizler vb.). İkincisi, bazı şeylerin oldukları yerlerde ve zamanda neden ve nasıl meydana geldiğini anlamaktır (Örn: Volkanlar gibi). Üçüncüsü, meydana gelen olayların, diğer olaylarla ilgisi ve bağlantısıdır (Örn: Yağmur ormanlarının tahribi). Sonuncusu, coğrafyanın haritalar ile bilgilerin ve fikirlerin iletişimini sağlamasıdır. Bu dört özellik birbiri ile çok çeşitli yollardan etkileşim içindedir. Bunlardan ilk üçü coğrafyanın temel prensipleridir. Sonuncusu ise coğrafî araştırmalar sonucu elde edilen bilgilerin ifadesidir.

Coğrafyanın bu değişik yönleri arasındaki etkileşim, onu tanımlama amaçlı olarak kesin çizgilerle bölünmesini zorlaştırır. Coğrafi beceriler, yerler (mekanlar), fizikî, beşerî ve çevre coğrafyası biçiminde bir bölümleme, bunlardan bir veya iki alanın coğrafya eğitiminin çeşitli basamaklarında yer alması; öğrencinin çeşitli alanlar arasındaki ilişkiyi anlamasının engellenmesi şeklinde bir sonuç doğurabilir.

Coğrafya, bazı yeteneklerin gelişimini ve kavramların anlaşılmasını içerir. Bu kavram ve yetenekler ise fizikî çevre (ortam), beşerî çevre ve bunlar arasındaki ilişki ile ilgilidir. Coğrafya sorgulanan ve araştırılabilen konuları içerir. Coğrafya öğretilirken, beşeri ve fiziki ortam ve bunların etkileşimiyle ilgili konulara dayalı sorular sorulur. Bu sorulara, anahtar coğrafî sorular denir. Coğrafyanın öğrenilmesinde bu anahtar soruların bilinmesi gerekir. Temel coğrafi kavramları içeren her soru, coğrafyada anahtar soru demektir. Dolayısıyla coğrafya konularının her birinin çok sayıda anahtar sorusu olabilir. Bu çalışmada, ilköğretim ve ortaöğretim coğrafya konuları işlenirken, çocukta coğrafya bilincini oluşturacak olan anahtar soru ve kavramlar üzerinde durulmaktadır.

Foley-Janikoun (1996), ilköğretim seviyesinde anahtar soruların şunlar olduğunu belirtmektedirler.

1. Bu yer nerededir?
2. Bu yer neye benzemektedir? Ne gibidir?
3. Bu yer niçin böyledir? Neden bu şekli almıştır?
4. Bu yer diğer yerlerle nasıl bir bağlantı içindedir?
5. Bu yer nasıl değişmektedir?
6. Bu yerde yaşamak (olmak) neye benzemektedir?
7. Bir başka yere bu yer nasıl benzemekte veya nasıl farklılaşmaktadır?

Coğrafya, kartografi, yani harita biliminden daha geniş bir bilimdir; yalnızca neyin nerede olduğunu değil, niçin orada olduğunu da araştırır. Bu nedenin doğal mı, yoksa beşeri mi olduğu da coğrafyanın araştırma alanındadır.